Vido Liber

Op reis, terug naar af

La Grande Bellezza (Paolo Sorrentino, 2013) bioscoop
La Grande Bellezza opent met een citaat uit de roman Reis Naar Het Einde Van De Nacht van Louis-Ferdinand Céline uit 1932. In de film wordt echter geen reis ondernomen. Societyjournalist Jep Gambardella (Toni Servillo) heeft sinds de publicatie van zijn succesvolle debuutroman decennialang nooit meer een voet buiten Rome gezet. Zijn leven speelt zich voornamelijk af op buitenissige feestjes met elitevriendjes, meestal bij hem thuis op het dakterras. Gambardella’s bestemming aan het einde van de nacht is ‘s morgens thuis in de keuken waar hij een stevige kater verwerkt in het bijzijn van zijn trouwe huishoudster. De decadentie van het dagelijkse feestgedruis staat in schril contrast met de architectonische schoonheid die de Romeinse geschiedenis heeft voortgebracht. Het Colosseum aan de overkant van Gambardella’s woning dient slechts ter decoratie. Het monument verdwijnt ’s nachts uit beeld om plaats te maken voor een immense lichtreclame van Martini. Geschokt door een overlijdensbericht reist de schrijver enkel in zijn gedachten terug naar het enige grootse moment van schoonheid waar hij tijdens zijn adolescentie getuige van was.

A Long Story (Jorien van Nes, 2013) bioscoop
Personages gaan in films op reis om op zoek te gaan naar iets wat ze hebben verloren. Reizen geeft ook ruimte voor bezinning en gelegenheid na te denken over waar je in het leven staat. De stille vijftiger Ward (Raymond Thiry) gaat in A Long Story per auto richting Roemenië om het zoontje van zijn spoorloos verdwenen Roemeense klusjesman terug naar huis te brengen. Vermoedelijk heeft Ward net als Gambardella in La Grande Bellezza een overlijden te verwerken. Het script van Lotje IJzermans laat wijselijk de details over zijn recente verleden achterwege, zodat genoeg te speculeren overblijft. It’s a long story, zegt Ward om niet aan anderen te hoeven uitleggen wat werkelijk in hem omgaat. Hij onderneemt de reis om zichzelf gelegenheid tot reflectie te gunnen, want thuis in zijn eentje heeft hij daar geen tijd voor. De man keert terug naar de herinnering aan een vrouw die er niet meer is en van wie hij wellicht door omstandigheden nooit afscheid heeft kunnen nemen.

Elle S'En Va (Emmanuelle Bercot, 2013) bioscoop
Bettie (Catherine Deneuve) reist ook een groot deel van Elle S’En Va met een kind in een auto. Hij is haar kleinzoon en een herinnering aan het feit dat ze een familie heeft. Bettie heeft het contact met haar dochter jarenlang vermeden en in plaats daarvan alle energie gestoken in het eigen restaurant, ondertussen hopend dat haar ex-man ooit weer bij haar terug zal keren. Om die reden is ze nooit meer een andere relatie aangegaan en woont ze samen met haar hoogbejaarde moeder. Als ze hoort dat haar voormalige echtgenoot weer een nieuwe jonge scharrel heeft gevonden, verlaat ze gefrustreerd haar huis annex werkplek en rijdt ze met onbekende bestemming door Frankrijk. Een bevroren leven ontdooit naarmate de film vordert. Tijdens de reis probeert Bettie haar verloren jeugdigheid te hervinden. De zeventigjarige Deneuve blijkt zowaar nog steeds over flink wat jeugdige energie te beschikken. Ze speelt Bettie met grote onbevangenheid, een term die ik niet eerder aan de vaak kil overkomende actrice heb kunnen koppelen.

Gravity (Alfonso Cuarón, 2013) bioscoop
[spoiler alert] De langste reis terug naar huis in de reeks films op deze pagina wordt gemaakt Ryan Stone (Sandra Bullock) in Gravity. Samen met haar collega Matt Kowalski (George Clooney) maakt ze een ruimtewandeling op het moment dat rondvliegend puin hun ruimtestation vernietigt. De rest van de film doet ze verwoede pogingen een weg terug naar de Aarde te vinden. Geboorte en wedergeboorte lopen als een rode draad door de film. Het koord waar Ryan en Matt elkaar aan vasthouden doet denken een navelstreng. Vanuit de verte gezien lijkt het alsof de astronauten als zaadcellen door de ruimte vliegen op zoek naar een satelliet die als eicel dient. Geland op Aarde ontdoet Ryan zich van haar cocon (het ruimtepak) en komt ze als herboren terug aan land. Het slotmoment is de evolutie in een notendop. Het is niet de eerste keer dat regisseur Alfonso Cuarón in een film naar de geboorte verwijst. In zijn vorige sciencefictionfilm Children Of Men (2006) beschermt Theo Faron (Clive Owen) een zwangere vrouw in een futuristische wereld waar geen kinderen meer worden geboren. Een nieuwe geboorte geeft in Children Of Men de mensheid hoop op een nieuwe toekomst. Ook in Gravity is de hergeboorte van Ryan het symbool van een tweede kans voor de mens op Aarde.

Silence (Pat Collins, 2012) dvd
De geluiden die Eoghan Mac Suibhne (Eoghan Mac Giolla Bhride) opneemt tijdens zijn tocht langs de Ierse kust in Silence lijken op geluiden uit de kosmos. Het mijlenverre razen van de oceaangolven is als het geraas van een ver verleden dat geen onderdeel heeft uitgemaakt van de geschiedenis, zoals een van de passanten die Eoghan Macs op zijn reis ontmoet het mooi omschrijft. De meeste gebeurtenissen in het heelal vinden plaats zonder getuigen en zullen dus nooit herinnerd worden. De Ierse geluidsman heeft zijn huidige woonplaats Berlijn verlaten en de hectiek van de grote stad verruild voor de rust van de verlaten kuststreek. Gewapend met opnameapparatuur is hij is op zoek naar een gebied zonder menselijk geluid. Zijn ware doel is het huis in een verlaten gehucht waar hij zijn jeugd heeft doorgebracht. Hij is teruggekeerd om geluiden uit zijn jeugd op band vast te leggen, voordat hij ze voorgoed is vergeten. Vanachter een raam zonder glas hoort hij de wind vertrouwd over de dorre duinen waaien. Het prettig langzame verteltempo geeft de kijker alle tijd om zelf terug te gaan naar de allereerste herinnering. Voor wie er behoefte aan heeft geeft Silence aanleiding om terug te gaan naar af en helemaal opnieuw te beginnen.