home
Vido's FilmZine
Het is een stralende dag als de poorten van begraafplaats Saint-Louis open gaan en duizenden opgestane doden zwijgend naar buiten wandelen. Hun tempo is traag als de tred van slaapwandelaars, hun ogen wazig, wennend aan het felle zonlicht. Rond de dertienduizend 'ontwaakten' lopen over de straten van een anoniem Frans stadje. Mondiaal wordt de wereld overspoeld door ongeveer 70 miljoen ondoden. Het gemeentebestuur heeft geen tijd zich af te vragen waarom hun overledenen zijn teruggekeerd. Burgemeester en wethouders reageren op de bovennatuurlijke invasie alsof het een natuurramp betreft en geven met hulp van het leger de teruggekeerde stadsgenoten een slaapplaats in speciaal ingerichte sporthallen. Deze logistieke prestatie verloopt zonder wanklanken. Onderwijl leert de stad dat de bijgekomen overledenen niet veel langer dan tien jaar geleden zijn begraven, dat ze volledig ongeschonden zijn en dat hun lichaamstemperatuur enkele graden lager ligt dan bij gewone mensen. De teruggekeerde stadgenoten worden geïdentificeerd en soms opgehaald door familie. Een moeder vecht tegen haar tranen als haar vier jaar geleden gestorven zoontje op haar af stapt. De burgemeester blijft wezenloos voor het raam staan als zijn dode echtgenote naar hem zwaait. Zwijgzaam pikken de ontwaakte doden zoveel mogelijk de draad weer op, delen ze het bed met hun partner en nemen ze hun plaats weer in achter de machines in de fabriek waar ze ooit werkten.
Les Revenants, het debuut van regisseur Robin Campillo, is een onwezenlijke film, veel meer dan de sensatiebeluste zombiefilms waarin de levende doden een slachtveld aanrichten en zich tegoed doen aan mensenvlees, en ook veel meer onwezenlijk dan George A. Romero's geëngageerde invalshoek in zijn Trilogy Of The Dead. Les Revenants heeft een bijna realistische aanpak en begint met het zoeken naar oplossingen van praktische problemen. Waar laat je al die duizenden plotseling opgedoken mensen? Wat is hun nieuwe rol in de maatschappij? Wat moeten ze doen als ze thuis en op het werk vervangen waren door een nieuwe echtgenoot en een nieuwe collega? Een tijd lang durft niemand te vragen hoe het eigenlijk is om dood te zijn geweest. Wanneer een klein meisje het toch waagt er bij haar oma naar te informeren, wordt ze door haar ouders op de vingers getikt. Hoofdpersoon in Les Revenants is de jonge ambtenaar Rachel (Geraldine Pailhas). Zij weigert contact te zoeken met haar herrezen geliefde Mathieu (Jonathan Zaccaï). Geobserveerd door de voyeuristische hulpverlener Gardet (Frédéric Pierrot) zien we Mathieu onrustig in een van de vele bedden in het opvangcentrum liggen. Net als alle andere doden doet hij net alsof hij slaapt, want slapen heeft hij al lang genoeg gedaan. Overdag probeert Mathieu zijn werk als architect voort te zetten en ook 's avonds onderneemt hij zijn wandeltocht naar kantoor om er op de bovenste verdieping samen met anonieme lotgenoten te samenzweren. Hij is het die het initiatief neemt voor een reünie met Rachel en de start van hun bovenzinnelijke relatie.
Ondanks de zombies is Les Revenants geen horrorfilm. De doden lijken meer bang voor de levenden dan andersom. Ze vormen geen fysieke bedreiging. Het lijkt alsof mensen die vroeger moordenaar of anderszins crimineel waren niet zijn teruggekeerd. Vooral in de openingsbeelden lijkt de terugkeer een wonderschone aangelegenheid. De poëtisch belichte scènes van wandelende doden door de straten worden versterkt door de droefgeestige minimale soundtrack van Martin Wheeler. Het openingsbeeld doet me denken aan het allereerste filmbeeld dat ooit werd vertoond, in 1895 tijdens de eerste openbare filmvoorstelling van de gebroeders Lumière: het verlaten van de arbeiders van hun filmfabriek in La Sortie Des Usines Lumière. Zwijgende arbeiders, in stilte de fabriekspoort uitwandelend. Allemaal dood nu, maar dankzij de filmprojector tot de dag van vandaag in de bloei van hun bestaan. Het is een van de aantrekkingskrachten van film: dankzij celluloid kan het verleden weer in beweging gezet worden, opnieuw en opnieuw. Mensen die er niet meer zijn glimlachen weer naar ons. Zolang we ze willen zien. In menige speelfilm waarin een personage een geliefde heeft verloren is het projecteren van familiefilmpjes een manier om het verlies te verwerken. De gebeurtenissen in Les Revenants lijken een projectie, in het bijzonder de innerlijke projectie van Rachel. Veel over haar verleden met de nog levende Mathieu krijgen we niet te horen, maar het is duidelijk dat diens overlijden heel plotseling was - Rachel heeft nooit fatsoenlijk afscheid van hem kunnen nemen. Het hele verhaal kan een groteske fantasie van de schijnbaar onbewogen rouwende Rachel zijn, een wensdroom die uitmondt in een nachtmerrie. Het zijn in Les Revenants niet de levenden, maar de doden die het rouwproces een halt toeroepen en de filmprojector uitzetten. Ditmaal definitief. Terug naar de duisternis.
Les Revenants is onder de Engelse titel They Came Back sinds kort via import verkrijgbaar bij Wellspring Media (Regio 1). De dvd bevat als extra slechts een making of van twintig minuten.