Vido's LogZine

In een tijd, lang van nu, wanneer de poolkappen zijn gesmolten en het grootste deel van de aarde onder water staat, worden robots gemaakt die de mensen vervangen waarvoor er geen plaats meer is vanwege de gelimiteerde (voedsel) voorzieningen. Huishoudsters, kindermeisjes en prostituees zijn vervangen door robots. Deze robots zien er uit als mensen, maar hebben geen gevoelens. En dat is het vertrekpunt van deze film. Een bedrijf besluit een robot te maken die kan liefhebben en die de kinderwens van echtparen kan invullen. Het prototype David (gespeeld door Haley Joel 'Sixth Sense' Osmend) vertedert zoals een kind, vraagt aandacht op dezelfde manier als een kind en gehoorzaamd zoals geen kind doet. Osmend ontpopt zich in het eerste uur als een van de grootste acteurs van Hollywood. Zijn mimiek, zijn bewegingen en de setting van de scènes, ondersteund door de muziek van John Williams, dragen een fatalisme met zich mee die te vergelijken is met scènes uit The Shining.

Het verhaal krijgt ook een onaangename wending als het eerste, echte, kind van het echtpaar terugkeert uit een coma. De rivaliteit tussen de twee 'broers' ontaart in een situatie waarin het robotkind door zijn moeder in het bos wordt achter gelaten. David heeft het idee dat alles anders zou zijn geweest als hij een echt kind zou zijn geweest.

Dan, na een uur, gaat het in rap tempo hopeloos bergafwaarts met de film. De robot, die als enige wens heeft de affectie van zijn moeder te verkrijgen, gaat op zoek naar een blauwe fee die hem in een echte jongen kan veranderen. Er wordt een parallel getrokken met het verhaal van Pinokkio en die verhaallijn wordt lang aangehouden. Het verhaal is niet langer een smerige spiegel die ons wordt voorgehouden, zoals een Kubrick film ons hoort te doen, maar een stuurloos sprookje, waarin de ene na de andere overbodige scène op de kijker wordt losgelaten. De mechanische robot, op zoek naar iemand die hem organisch wil maken, ontsnapt aan de dood, volgt een spoor (de vergelijking met de Yellow Brick Road uit The Wizard Of Oz dringt zich op) en belandt uiteindelijk in een vrijwel helemaal onder water gelopen Manhattan. Daar, in een verlaten fabriek, werken zijn makers aan een hele lijn robots die er precies zo uitzien als hij. Gedesillusioneerd springt hij uit het raam, het water in. Heel even lijkt het stuurloze tweede deel een prachtig einde te krijgen. Al zinkend naar de bodem komt de robot terecht in een school vissen en 'zwemt' hij een tijdje met ze mee. Als onderdeel van zo'n school maakt hij ook deel van een soort collectief organisme. Ik hoopte dat dit de organische staat was waar hij naar zocht en zo aan zijn einde zou komen. Helaas vervolgt de film nog zeker twintig minuten. Er komt nog een ijstijd van 2000 jaar aan te pas en een ridicuul happy end waarin de moeder figuur voor één dag tot leven wordt geroepen. Aan het einde van de dag slapen moeder en kind samen in om nooit meer wakker te worden.

De tragiek van deze film is niet zo zeer dat het een science fiction film is die nu al gedateerd aandoet vanwege de nadrukkelijk aanwezige Twin Towers in de laatste twintig minuten (al is het feit dat die zo snel gedateerd overkomt, zeker gezien het budget, knap uniek), maar vooral dat deze film de equivalent van 2001: A Space Odyssee had kunnen worden. Helaas, in het tweede deel gaat A.I. aan stuurloosheid ten onder gaat en zelfs Osmend kan daar niets meer aan doen.

Na een Kubrick film vond ik mij nog wel eens volkomen ontdaan terug, met een raar gevoel in mijn maag. Na A.I. ben ik biertjes gaan drinken met wat vrienden en praatten we over voetbal, meisjes en het weer.

tekst: André Schaminee - dinsdag 23 oktober 2001