Vido Liber

The Master (Paul Thomas Anderson, 2012) 70mm (9)

[Spoilers!]
Cultleider Lancaster Dodd (Philip Seymour Hoffman) ontmoet op zijn schip de outsider Freddie Quell (Joaquin Phoenix). Hij weet zeker dat hij eerder het pad heeft gekruist met de verstekeling, vermoedelijk in een eerder leven. In werkelijkheid komt Freddie hem zo bekend voor omdat in de getraumatiseerde marinier een dierlijk instinct huist dat Dodd maar al te goed bij zichzelf herkent. Dodd onderwerpt Freddie aan een psychologische test, de eerste in een reeks in een poging de jongeman te temmen en om te vormen tot een trouwe vazal.

We leren de eenzame Freddie in The Master kennen vlak voor het einde van de Tweede Wereldoorlog. Zijn marineschip ligt doelloos te wachten aan een kuststrook ergens in Oceanië. Hij doodt de tijd onder meer door sterke drank te brouwen, gebruikmakend van wat toevallig voorhanden is, zoals schoonmaakmiddelen, brandstof uit een torpedo of natriumthiosulfaat. De stevige alcohol maakt Freddie nog onberekenbaarder dan hij gewoonlijk al is. Terug in de maatschappij, ontslagen uit een militaire psychiatrische inrichting, maakt hij zich onmogelijk op de werkvloer en zwerft hij van het ene naar het andere baantje. Op een avond moet hij vluchten nadat een oude man bezwijkt aan een van Freddie's brouwsels. Bij meester Dodd en zijn aanhang vindt hij een veilig heenkomen. De charismatische leider maakt geen onmogelijke combinaties van vloeistoffen, maar een dubieus mengsel van ideeën. Hij mixt filosofie, wetenschap, religie, sciencefiction en psychologie al improviserend tot een levensovertuiging die hij door middel van hypnose en hersenspoeling uitprobeert op zijn volgelingen. Freddie wordt zijn favoriete proefkonijn.

Dodd probeert Freddie van zijn dierlijke impulsen af te helpen, zoals professor Higgins in Pygmalion (*) het eenvoudige bloemenmeisje Eliza probeert te trainen. Een paar keer valt hij heel even uit zijn rol en laat hij ongewild merken moeite te hebben met het onderdrukken van zijn eigen instinctieve gedrag. De leeuw Dodd verwijt het varken Freddie een dier te zijn, maar heeft zelf ook moeite zijn mannelijke driften in toom te houden (**). Als de sekteleider wordt gearresteerd op verdenking van fraude en Freddie zich tegen de arrestatie verzet, belanden beide mannen in de politiecel. Freddie verliest tijdens zijn razernij het kleine beetje dat nog over was van zijn menselijke waardigheid. De manier waarop Joaquin Phoenix zichzelf blauwe plekken bezorgt, doet de kijker voor hem hopen dat de scène in één keer is opgenomen. De meester en zijn volgeling zijn heel even gelijkwaardig als twee gekooide dieren. Uiteindelijk heeft Dodd Freddie niet meer nodig om zijn eigen duivels uit te drijven. Hij wordt in toom gehouden door zijn vrouw, de temmende feeks Peggy (Amy Adams), de stille kracht achter zijn sekte. Ze heeft weinig woorden nodig om invloed uit te oefenen. Als de situatie erom vraagt grijpt ze in met ferme hand. Peggy heeft veel gemeen met een personage uit een film van Paul Thomas Anderson waar recensies nauwelijks over reppen. In Punch-Drunk Love (2002) heeft Barry (Adam Sandler) last van woedeaanvallen die enkel beheersbaar blijken in aanwezigheid van een vrouw. Barry's reddende engel is Lena (Emily Watson), ook een vrouw met een verraderlijk rustig voorkomen en een onschuldige blik als dun vernis ter verhulling van een kwade genius.

(*) het vrouwenlichaam dat Freddie aan het begin van de film uit zand boetseert lijkt een verwijzing naar de Pygmalion uit de Griekse mythologie

(**) pig – male – lion