Vido Liber

Sacro GRA (Gianfranco Rosi, 2013) bioscoop (8)

De ringweg GRA (Grande Raccordo Anulare) omcirkelt Rome als een ring rondom een planeet. Gianfranco Rosi ontmoet in zijn documentaire Sacro GRA mensen die zich in de ring begeven. Soms bevinden zij zich letterlijk aan de rand van de samenleving, zoals de tippelaarsters op een parkeerplaats nabij een friettent. Anderen hebben meer geluk in het leven, zoals de man die constant op een gedoofde sigaar kauwt in zijn protserige huis dat hij voornamelijk verhuurt aan filmmakers en fotografen. De film had kunnen ontaarden in een bonte parade van zonderlingen, maar Rosi benadert de bewoners en passanten allemaal op waardige wijze.

De ring krijgt in Sacro GRA mede gestalte dankzij de cameravoering. Vroeg in de film maakt de camera kort achter elkaar cirkelbewegingen van 360 graden en worden twee personen gevolgd die ieder afzonderlijk een rondje lopen. Vanaf dat moment begon ik obsessief in elke scène te letten op cirkels. Bijna in elk shot zijn ze te vinden, onder meer in de vorm van knopen, wieldoppen, autolampen, draaiende palingen, oorbellen, borden, deksels van jampotten, satellietschotels, de verblekende zon, het ronde altaar van een modern kerkgebouw, de ronde bar waar de danseressen op hoge hakken de heupen wiegen en de cd-spelers van de DJ in de flat. Vermoedelijk zit in elke scène van elke willekeurige film wel ergens een cirkel verborgen, maar bij Sacro GRA lijkt het ronde tweedimensionale figuur alomtegenwoordig. Als je er teveel op let kun je er draaierig van worden.

De meeste cirkelvormige bewegingen en cycli worden in de film minder nadrukkelijk verbeeld, zoals het verloop van de dagen en de wisseling van de seizoenen. De levenscyclus van de mens, tot aan het graf toe, wordt naast de levenscyclus van de rode palmkever gelegd. Een man in monnikspij is vastberaden de palmkevers te verdelgen. Hij kan de diertjes op subtiele wijze verdrijven door het geluid van een gillende kever af te spelen, maar als dat niet werkt deinst hij er niet voor terug gif te gebruiken. Misschien is het maar goed dat zijn strijd op niets lijkt uit te lopen. Als de cirkel wordt doorbroken houdt het leven op.