Vido's FilmZine

Puzzle Of A Downfall Child (Jerry Schatzberg, 1970) Blu-ray (6)

In een uitgebreid interview met filmcriticus Michel Ciment, te vinden op de Franse Blu-ray-uitgave van Puzzle Of A Downfall Child, noemt regisseur Jerry Schatzberg zichzelf een filmmaker zonder cinefiele achtergrond. Toch doet zijn debuutfilm vermoeden dat de Nouvelle Vague niet onopgemerkt aan hem voorbij is gegaan. De invloed van de nieuwe Franse cinema ligt aan de basis van de omslag in Hollywood in de tweede helft van de jaren zestig en de opkomst van een nieuwe filmmakergeneratie. Als regisseur Arthur Penn niet op Franse wijze had mogen experimenteren in zijn interessante mislukking Mickey One (1965) had hij misschien nooit de Amerikaanse filmindustrie op zijn kop kunnen zetten met Bonnie and Clyde (1967), een film die bijna was geregisseerd door François Truffaut. Ook Schatzberg had zijn eigen Mickey One nodig voordat hij naam maakte met The Panic In Needle Park (1971). Het verschil tussen zijn impressionistische debuutfilm en het in documentaire stijl gedraaide The Panic In Needle Park (met Al Pacino, vlak voor zijn grote doorbraak) is groot, maar de films delen het thema fantasie versus realiteit. Het geestelijk labiele fotomodel Lou (Faye Dunaway) en de verslaafde Bobby (Pacino) hebben beide een vertekend zelfbeeld. De junkie onderschat hoe afhankelijk hij is van drugs en overschat tegelijkertijd zijn kwaliteiten. De toeschouwer kan Bobby beoordelen aan de hand van zijn gedragingen. Dat is bij Puzzle Of A Downfall Child een stuk lastiger. We zien het leven van de constant aan zichzelf twijfelende Lou vanuit haar onbetrouwbare herinneringen. De getoonde handelingen zijn vaak fantasieën en dromen.

Het modellenmilieu wordt zeer geloofwaardig door Jerry Schatzberg in beeld gebracht. Geen wonder, want hij is van oorsprong modelfotograaf en kent die wereld van binnen en buiten. Het verhaal is gebaseerd op de memoires die Schatzberg optekende uit de mond van model Anne St. Marie. Zijn alter ego in de film is fotograaf Aaron Reinhardt (Barry Primus). Aaron wil een film maken over het leven van Lou, met wie hij jarenlang een professionele en persoonlijke relatie heeft gehad. Hij interviewt haar in haar afgelegen strandhuis aan het winderige strand op een afgelegen eiland. Lou’s warrige ontboezemingen zijn min of meer chronologisch, maar binnen de chronologie verspringt de verteltijd regelmatig. Ook binnen het verhaal stort ze haar hart uit bij anderen, als flashbacks binnen flashbacks. Het verhaal wordt vaak kort bestookt door flitsen jeugdherinneringen uit de tijd van haar verblijf bij nonnen. De ontmoeting als schoolmeisje met een veel oudere man draagt ze een leven lang als trauma met zich mee. Lou heeft er een negatieve zelfperceptie en een problematische omgang met mannelijke leeftijdsgenoten aan overgehouden. De puzzel van haar levensverhaal bevat veel stukjes die niet passen, omdat de vertelde herinnering niet altijd overeenkomt met de getoonde herinnering. De vrouw laat Aaron een wit bruidspak zien, maar herinnert haar poging tot huwelijk in een zwart bruidspak.

Puzzle Of A Downfall Child is interessanter als voorzichtig vormexperiment dan als boeiend portret, extra tegengezeten door de koude, afstandelijke uitstraling van Dunaway. De details uit het modemilieu spreken het meest aan, zoals de fotosessie met een roofvogel. De actrice voelt zich zichtbaar oncomfortabel met de klauwen van het grillige dier op haar arm. Het bizarre incident kan Schatzberg alleen verzinnen vanwege zijn praktijkervaring. De regisseur is minder bedreven in het vermengen van verschillende verteltijden dan John Boorman in Point Blank, maar gaat wel filmmakers als Nicolas Roeg en Steven Soderbergh voor als het gaat om de montage van een liefdesscène. Een paar jaar voor Don’t Look Now (1973) en een paar decennia voor Out Of Sight (1998) probeerde Schatzberg al een amoureus samenzijn in de montage parallel te laten verlopen met de aanvang en het einde van dat samenzijn.

De technische onvolkomenheden waar Puzzle Of A Downfall Child een enkele keer mee kampt, zijn in alle glorie te bewonderen op de Franse Blu-ray van de gerestaureerde film. De focus puller had soms zijn dag niet. Enkele technische fouten zijn provisorisch verdoezeld door details uit totaalshots tijdens de postproductie op te blazen, wat een grovere korrel en een vreemd afgesneden kader tot gevolg heeft. Wat de uitgave naast de uitmuntende beeldkwaliteit aantrekkelijk maakt, is het eerder genoemde, 51 minuten durende interview van Michel Ciment met Jerry Schatzberg.