Vido Liber

Museum Hours (Jem Cohen , 2012) bioscoop (9)

Twee jaar geleden bracht The Mill And The Cross van Lech Majewski het schilderij De Kruisdraging uit 1564 tot leven. Rutger Hauer speelde de rol van schilder Pieter Bruegel de Oude. De film was voor mij een reden om tijdens een tweede bezoek aan het Kunsthistorisches Museum in Wenen nogmaals naar de Bruegel-zaal op de eerste verdieping te wandelen. De zaal is een publieksfavoriet. Nergens anders in het oude gebouw piept zo vaak het alarm omdat mensen net even te dicht bij de schilderijen willen staan. Elke tien minuten benadrukt een vrouwenstem over de intercom dat bezoekers een stap terug moeten zetten. Het alarm en de stem zijn niet te horen in Museum Hours. Ook mis ik in de film het geluid dat de vloer maakt als je er overheen loopt. Hoe behoedzaam je ook beweegt, het hout kraakt als een bevroren rivier. Het Kunsthistorisches Museum is de centrale locatie in de film van Jem Cohen. Geprojecteerd op het filmdoek zijn ditmaal zijn niet alleen de schilderijen, maar ook de wandelgangen en portrettengalerijen omlijst. Meer in het begin dan later in de film wordt de aanwezigheid van de lijst gevisualiseerd door een zwart beeld dat enkele seconden twee momenten van elkaar scheidt.

De oudere suppoost Johann (voormalige roadie en rockconcertpromotor Bobby Sommer) vertelt in kalme voice-over over zijn dagen in het museum. Hij heeft er plezier in tijdens zijn rondgang nieuwe details te ontdekken in de schilderijen die hem omringen. Zo doet de aanwezigheid van een ei in het ene schilderij hem op zoek gaan naar eieren in ander werk. Johanns bijzondere aandacht gaat uit naar wat zich in de marges van de afbeeldingen afspeelt. Hij bepaalt zelf wat het centrale onderwerp is en laat zich niet leiden door wat op het titelbordje wordt vermeld. De suppoost deelt deze kijkhouding met een gastspreker (Ela Piplits) die met haar rondleiding de film in de tweede helft voor enkele minuten overneemt. De camera zoekt de schijnbaar onbeduidende details ook in het dagelijkse leven. De gebroken eierschaal op het canvas gaat in de montage rechtstreeks over in weggegooide voorwerpen op de keien van Weense straten. De details op het doek en de straattaferelen worden gevangen binnen dezelfde kaders. De grenzen tussen de kunst en de realiteit verdwijnen. De film omlijst het leven. De Canadese Anne (zangeres Mary Margaret O'Hara) wordt geïntroduceerd alsof ze een schilderij is. In haar eerste scène telefoneert ze met haar rug naar de camera gekeerd en wordt ze gekaderd door het raam waar ze voor staat.

Anne is van Montreal naar Wenen gereisd vanwege haar Oostenrijkse nicht die in coma in het ziekenhuis ligt. Tijdens haar bezoek aan het museum ontmoet ze Johann. Hij biedt haar zijn hulp en gezelschap aan en laat haar het bekende en het verborgen Wenen zien. Zijn gedecideerde commentaar is een rustgevend alternatief voor de audiogids die museumbezoekers tegen hun oor houden terwijl ze langs de schilderijen lopen. De suppoost kijkt op een zelfde manier naar de schilderijen als naar alledaagse taferelen. De camera en Anne volgen zijn voorbeeld. De inzoom op een hand in een schilderij wordt weerspiegeld in de close-up van de patiënt in het ziekenhuis, haar wijsvinger aangesloten op een hartslagmeter. Bruegels Boerenbruiloft (1568) komt in beweging tijdens het immigrantenfeest in het café waar Johann Anne mee naartoe neemt. Museum Hours toont op bescheiden wijze hoe kunst onze manier van kijken naar de werkelijkheid verrijkt. Wie de tijd neemt om goed te kijken, kan eeuwen overbruggen.