Vido's FilmZine

De modale filmliefhebber zal het liefst aan Messiah Of Evil voorbij rijden, zoals Woody Allen doet in Annie Hall (1977) wanneer hij, tijdens een autorit door verdorven Los Angeles, een bioscoop passeert waar de titel van de horrorfilm als onderdeel van een double bill op de voorgevel prijkt. Toch had het filmechtpaar William Huyck en Gloria Katz artistieke aspiraties en probeerden ze begin jaren zeventig hun affiniteit met de Europese arthousefilm, en vooral de nouvelle vague en het werk van Michelangelo Antonioni, een plaats te geven tussen zombieachtige mensenvleeseters. Messiah Of Evil is daardoor een tweekoppig monster geworden dat tegelijk aantrekt en afstoot.

Moeilijk in de markt te zetten low budget horrorfilms hebben vaak meerdere Engelstalige titels. Messiah Of Evil is geen uitzondering. William Huyck en Gloria Katz (onder meer bekend van hun latere, voor een Oscar genomineerde script voor George Lucas’ American Graffiti uit 1973) noemden hun project eerst Blood Virgin, totdat bleek dat deze titel een afschrikwekkende werking had op potentiële acteurs, waarop het duo koos voor het niet veel minder pornografisch klinkende The Second Coming. Messiah Of Evil was derde keuze.* De film opent met een vluchtende Walter Hill (studiegenoot van Huyck en Katz op de filmacademie en latere regisseur van onder meer The Warriors, The Long Riders en 48 Hrs.). De jonge Hill rent angstig door de matig verlichte straten van het kustplaatsje Pointe Dune, wordt door een onschuldig ogend meisje gewenkt en denkt in haar achtertuin een schuilplek te vinden. Het meisje haalt een scheermes tevoorschijn en snijdt de keel van de man door. Nog voor de titel op het scherm staat is duidelijk dat we hier te maken hebben met horror, al is achteraf onduidelijk hoe deze scène zich verhoudt tot de rest van het verhaal. Hoofdpersonage Arletty (Marianna Hill, geen familie van Walter Hill) wordt vervolgens geïntroduceerd als onscherpe schim, op de camera aflopend in de lange gang van een gesticht. De beeldcompositie, waarbij een personage zich in het midden van het beeld bevindt tussen kaders die hem/haar klem houden, keert als motief meerdere malen terug. Over de fotografie is duidelijk goed nagedacht door Glora Katz’ broer Stephen, de director of photography. Helaas wordt meerdere keren een positief element van Messiah Of Evil teniet gedaan door een element waar minder goed over is nagedacht.

De vermaledijde voice-over is zo’n minpunt. Geïnspireerd door de voice-overs in het werk van Jean-Luc Godard, leek het Huyck en Katz een goed idee dit stijlmiddel ook toe te passen. Die voice-over gaat vergezeld van een lichte galm en klinkt onbeholpen uitleggerig, alsof toegevoegd tijdens de postproductie door onzekere geldschieters. In hun commentaar op de recente dvd-uitgave (Code Red, Regio 0) van Messiah Of Evil benadrukt het echtpaar dat de uitleggende stem van actrice Marianna Hill toch echt van begin af aan in het scenario heeft gestaan. Het wezenloze gebabbel van Hill over haar reis naar Pointe Dune is buitengewoon storend, zeker wanneer ze vertelt wat al duidelijk in beeld wordt gebracht. Het mysterie was groter geweest als ze haar mond had gehouden en de beelden voor zichzelf had laten spreken. Na een incident bij een tankstation, waar de grote, sinistere Afro-Amerikaanse albino Albert (Bennie Robinson) voor het eerst uit de schaduw stapt als een personage uit I Walked With A Zombie (Jacques Tourneur, 1943), arriveert Arletty bij het huis van haar vader. De woning van de kunstschilder is verlaten. Hij heeft een dagboek met aantekeningen achtergelaten en grootse muurschilderingen vol levensgrote, grauwe portretten van formeel geklede, anonieme mensen (hoewel een uitvergroot mannenhoofd verdacht veel lijkt op Lee Harvey Oswald). De portretten lijken elke beweging van Arlytte te volgen – ze staren haar aan zoals de zwijgende mannen naar actrice Monica Vitti staren in L’Avventura (Antonioni, 1960). De wandschilderingen zijn een intern landschap dat, naarmate de film vordert, een steeds dominantere plek opeist in de beeldcompositie. De schilderingen versterken de gedachte dat Arletty rondloopt in een gedroomde omgeving en dat alles wat haar overkomt waangedachten zijn. Hoe anders het warrige scenario te verklaren?

Op aanwijzing van een blinde galeriehoudster ontmoet Arletty in een hotelkamer de duistere Thom (Michael Greer) die met twee vriendinnen (actrices Anitra Ford en Joy Bang) de verklaring van een verwarde zwerver (oudgediende Elisha Cook Jr.) opneemt. De volgende ochtend treft Arletty de drie vreemden aan in het huis van haar vader. Ze protesteert niet tegen hun aanwezigheid en hoopt met hulp van de vreemdelingen het mysterie van Pointe Dune te ontrafelen en te ontdekken wat het lot van haar vader is. De afwikkeling van het verhaal laat te wensen over. In een onhandige flashback wordt een voorgeschiedenis uit de doeken gedaan over een donker geklede vreemdeling die honderd jaar geleden tijdens een bloedrood maanlicht arriveerde, slachtoffers achterliet en vertrok met de belofte terug te keren bij een volgende rode maan. Door toedoen van de financiers, die de film uit handen van de makers haalden en er eigenhandig de schaar in zetten, is dankzij een verwarrende montage aan het slot onduidelijk in welke vorm die donker geklede vreemdeling is wedergekeerd en wat de werkelijke gevolgen zijn voor het hoofdpersonage Arletty. Messiah Of Evil moet het duidelijk niet van de plot hebben, maar van een verzameling gedenkwaardige momenten.

De voice-over suggereert lange tijd dat het verhaal bekeken wordt vanuit Arletty’s perspectief, maar daar wordt van afgeweken wanneer de drie vreemdelingen om beurten afzonderlijk worden gevolgd in hun tocht door de doodse straten van het kustplaatsje. Deze uitstapjes leveren memorabele scènes op, zoals die waarin Anitra Ford in een supermarkt achtervolgd wordt door veelal oudere ghouls, en die waarin Joy Bang nietsvermoedend popcorn kauwt in een bioscoopzaal, terwijl achter haar de stoelen druppelsgewijs worden gevuld door albino Albert en zijn doods ogende, kannibalistische gezelschap (een scène als ode aan The Birds van Alfred Hitchcock). In combinatie met de art direction en de zorgvuldig gekaderde fotografie zijn dit de scènes waar Messiah Of Evil zijn reputatie aan te danken heeft. Om enige waardering voor de cultfilm te forceren, past een benadering die ook werkt bij Dario Argento’s Susperia (1977) en Inferno (1980): vergeet de plot, laat de warrige vertelling voor wat het is en geef de ogen goed de kost.

* andere titels in omloop zijn Dead People en Revenge Of The Screaming Dead