Vido's FilmZine

Meek’s Cutoff (Kelly Reichardt, 2010) Blu-ray (9)

Over and over, this movie does things differently than other movies, schrijft muzikant Richard Hell in de liner notes bij de Amerikaanse Blu-ray/DVD-uitgave van Meek’s Cutoff. We expect westerns to be shot in widescreen (…) The seeming mismatch between the film image’s shape and its subject prevents the viewer from ever getting quite comfortable. Het kleine beeldformaat 1.37:1, in vaktermen bekend als het Academy ratio, springt direct in het oog. Omdat hedendaagse films zelden in een dergelijke verkleinde scope zijn te zien, ben je geneigd er een betekenis achter zoeken. Een van de verklaringen die regisseuse Kelly Reichardt in de Sight & Sounds van mei 2011 geeft voor het ingeperkte beeld, is het uitzicht van de drie vrouwen in de film. Hun blik op het panorama wordt belemmerd door de hoofddeksels die ze dragen. Wij zien wat zij zien. We beleven het verhaal voornamelijk door de ogen van Emily Tetherow (Michelle Williams). Net als de andere vrouwen wordt ze door de mannen buitengesloten wanneer belangrijke beslissingen worden genomen.

Een van de twee belangrijkste beslissingen die de drie verdwaalde gezinnen en hun ruige, weinig betrouwbare gids Stephen Meek (Bruce Greenwood) moeten nemen, is de beste route uit de woestijn. Sinds de oversteek van de rivier hebben ze al dagenlang geen water meer gezien. Het water in het meertje waar ze op uitkomen is ondrinkbaar. Vanuit de verte zien we de mannen overleggen over de te nemen route, terwijl de vrouwen afwachten. We beleven dezelfde frustratie van Emily, omdat we moeilijk kunnen horen wat de eindbeslissing is. Emily’s passieve houding verandert nadat Meek en haar echtgenoot Soloman (Will Patton) een achtervolgende indiaan gevangen nemen. Meek wil hem ter plekke neerschieten, omdat volgens hem Indianen gevaarlijke wilden zijn. Soloman wil hem laten leven, want misschien kent de Indiaan de snelste route uit de woestijn. Ze vergeten dat de vreemdeling misschien minstens zo verdwaald is als de kleine caravan immigranten. Onderweg krast hij tekens op een rotssteen, net zoals aan het begin van de film een van de reizigers het woord LOST in een rotssteen graveerde. De blanken en de Indiaan zitten in hetzelfde schuitje, maar Meek zal de roodhuid nooit als gelijkwaardige erkennen. Emily doet dat wel en verzet zich tegen de agressieve en racistische gids. De onderlinge spanningen nemen toe naarmate de reizigers doorkrijgen dat een waterplek nog wel even op zich laat wachten.

In hetzelfde interview in Sight & Sound vertelt Reichardt nauwelijks naar andere westerns te hebben gekeken, maar vooral de klassieke documentaire Nanook Of The North (Robert J. Flaherty, 1922) als inspiratie te hebben gebruikt. De openingsbeelden van de rivieroversteek hebben inderdaad een documentair karakter en de verre, objectieve afstand tot de gebeurtenissen doet denken aan de totaalshots uit vroege cinema, zeker in de beginfase rondom 1900, een periode die de personages uit de film meegemaakt zouden kunnen hebben, als ze hun barre tocht tenminste hebben overleefd. Meek’s Cutoff combineert de oertijd van de film, toen een filmrol een zeer beperkte lengte had, met de moderne slow cinema en de extreem lang aangehouden shots met digitale camera’s waarmee een scène net zo lang kan duren als de filmmaker wenst. Een clichébeeld in slow cinema is de onbewogen camerapositie gericht op een landschap en een personage (of een groep mensen) die ver weg rechts in beeld stapt, waarbij pas naar een volgende scène wordt gemonteerd wanneer de laatste persoon links in beeld uit beeld verdwijnt. Denk bijvoorbeeld aan soortgelijke scènes in Gerry (Gus Van Sant, 2002) en Lake Tahoe (Fernando Eimbcke, 2008). Ook Meek’s Cutoff lijkt niet aan een dergelijk moment te ontkomen, totdat halverwege de scène een van de personages van uitputting op de grond valt. Reichardt doorbreekt op kinderlijk eenvoudig wijze het cliché en ons verwachtingspatroon. Door de langzame tred van de immigranten te stoppen en de handeling onverwachts dichterbij te brengen, vergroot ze de betrokkenheid van de kijker. Wat Richard Hell zegt: Reichardt doet alles net weer even anders. In combinatie met de vaak lastig op te vangen dialogen, dwingt ze ons op deze manier alert te zijn, tot aan de magische slotscène aan toe.