home

vido?

filmarchief

archief

email

Vido's FilmZine


week 51

vrijdag 24 december 2010

Jaaroverzicht 2010 (3): De beste films in de Nederlandse bioscoop in 2010

1. Honey (Bal) (Semih Kaplanoglu)
Van de indrukwekkende Yusuf-trilogie is het laatste deel het mooist. De kalme introductie van Yusufs vader in het donkere bos en zijn risicovolle beklimming van een boom was wat mij betreft de mooiste openingsscène van 2010. Kleine, stotterende, solitaire Yusuf zal noodgedwongen onder de schaduw van zijn geliefde vader moeten komen en zelfstandig morele keuzes moeten maken. Honey vertelt een universeel verhaal en gaat over alle vaders, de aartsvaders inbegrepen. Het is geen toeval dat Yusufs eigen vader Yakup heet. Omgeven door eeuwenoude bomen (symbool voor de wortels van het bestaan en verraderlijk voor klimmers), en vastgelegd door een onthaaste camera, krijgt het eenvoudige, landelijke leven Bijbelse proporties.

2. Symbol (Hitoshi Matsumoto)
Een goddelijke komedie met een Japanse Buster Keaton opgesloten in een witte doos van Pandora.

3. Dogtooth (Giorgos Lanthimos)
In de grimmige, gitzwarte komedie/parabel Dogtooth hebben de kinderen van een fabrieksdirecteur tot aan hun pubertijd een schijnbaar gelukkig bestaan, ook al zijn ze door pa en ma hun hele leven lang binnen de hekken van het ouderlijke huis gehouden en hebben ze van hun ouders een verknipt beeld van de buitenwereld meegekregen. De naderende volwassenheid en de binnensluipende invloed van de buitenwereld veranderen alles. De waarheid vreet zich als een gezwel langzaam een weg naar binnen. Daar kan uiteindelijk geen enkele dictatuur tegenop.

4. A Serious Man (Ethan & Joel Coen)
Zit de sleutel tot het geheim van het leven verborgen in de Thora of in de tekstregels van een hit van Jefferson Airplane? Moet je te rade gaan bij een rabbijn? Jezelf verliezen in wiskunde of een zelfbedachte formule? Tot tien tellen (desnoods binnensmonds)? Een joint opsteken en liggend in de zon wel zien welke ingeving je krijgt? Moeten we het mysterie ontrafelen of gewoonweg accepteren?

5. Mother (Joon-ho Bong)
Al te hevige moederliefde kan een verstikkende uitwerking hebben. De moeder in Mother heeft wat dat betreft iets goed te maken voor haar zoon. Ze is niet voor niets zo fanatiek bezig zijn onschuld te bewijzen als hij van een brute moord wordt verdacht. De vrouw zou het liefst met hulp van haar acupunctuursetje de geheugens willen wissen bij alle betrokkenen. Niemand kan echter zomaar zijn eigen geschiedenis ongedaan maken en vrij van schuld ongestoord dansend in een bus de zonsondergang tegemoet rijden (wat dan weer wel het mooiste slotbeeld van 2010 oplevert).

6. Io Sono L’Amore (Luca Guadagnino)
Een film met zowel actrice Tilda Swinton als de muziek van John Adams kan bij voorbaat niet meer stuk. Er is in andere media uitgebreid geschreven over verwijzingen naar Visconti (en diens barokke familiedrama’s), Antonioni (architectuur versus personages), L’Avventura en Barry Lyndon (de aanwezigheid van respectievelijk acteur Gabriele Ferzetti en actrice Marisa Berenson), Lady Chatterley en de mythe van Ariadne. Laat ik me beperken tot de opmerking dat ik na het zien van Io Sono L’Amore mijn favoriete deel uit de orkestrale versie van Adams’ Shaker Loops nooit meer zal kunnen beluisteren zonder te moeten denken aan amoureuze handelingen in de open natuur.

7. Un Prophete (Jacques Audiard)
Cell 211 van de Spanjaard Daniel Monzón was best spannend, maar Un Prophete was toch de meest intense gevangenisfilm van 2010.

8. White Material (Claire Denis)
Maria (Isabelle Huppert) heeft haar hele leven in Afrika gewoond en toch blijft ze een buitenstaander. Ze vecht voor wat ze beschouwt als haar rechtmatige plek in een land waar ze niet langer meer getolereerd wordt. Het is opvallend hoe sterk de vrouwen in White Material zijn ten opzichte van de lethargische mannen. Mannen zijn ziek, gewond, gedreven door waanzin of anderszins contraproductief. Vrouwen zijn knokkers, tegen beter weten in.

9. Greenberg (Noah Baumbach)
Het neurotische gedrag van Roger Greenberg (Ben Stiller), een New Yorker als vreemde eend in Los Angeles, kan pijnlijk herkenbaar zijn voor mannelijke veertigplussers. Ik heb geprobeerd me niet teveel met hem te identificeren, maar Greenberg draagt zelfs enige tijd hetzelfde T-shirt van The Knitting Factory waar ik jarenlang in heb rondgelopen. Ik probeerde tevens niet teveel te vallen voor Florence (Greta Gerwig), maar bij haar fragiele versie van There’s A Rugged Road van Judee Sill (1944-1979) was ik verkocht.

10. Inception (Christopher Nolan)
Is all that we see or seem/But a dream within a dream? Film is droom, maar films hebben de droom zelden als onderwerp, nog het minst in blockbusters. Inception is vermaak, maar wel intelligenter vermaak dan het soort films waar de Michael Bays de wereld mee verveelt.

11. Des Hommes et des Dieux (Xavier Beauvois)
Het vredige leven van de monniken in hun bescheiden abdij, heel beheerst verbeeld in de openingsfase van de film, wordt bedreigd door het naderende fundamentalisme. Overste Christian (Lambert Wilson) probeert weerwoord te geven, maar zijn kennis van de Koran is geen garantie dat hij en zijn mannen ongemoeid gelaten zullen worden door de gewapende baardmannen. In het slotgedeelte, tijdens een laatste avonddronk, komt de camera steeds dichter bij de acht monniken en kunnen we de vastberadenheid van hun gezichten lezen. Solidair met elkaar en met de locale bevolking hebben ze vrede met hun lot.

12. Alamar (Pedro González-Rubio)
De kleine Natan trekt voor het laatst als kind op met zijn vader, gezamenlijk vissend op een afgelegen koraaleilandje. Het jochie ervaart voor het eerst wat het betekent om afscheid te nemen, van de hongerige witte zeevogel, van een uitstervend natuurleven, van zijn vader, van hoe het is je eten zelf te vangen. Voor een film die gerekend wordt tot slow cinema vond ik het behoorlijk snel voorbij gaan. Het ecologisch verantwoorde nawoord had voor mij niet gehoeven.

13. Lourdes (Jessica Hausner)
Woody Allens You Will Meet A Tall Dark Stranger gaat over de illusies die mensen nodig hebben om het leven draaglijker te maken. Jessica Hausner maakte over dat thema dit jaar de beste film.

14. The Social Network (David Fincher)
Virtuele sociale netwerken bouwen een nieuwe toren van Babel. De gevolgen van de daaruit voortvloeiende miscommunicatie is pijnlijk duidelijk in de openingsscène van The Social Network. De beste filmdialoog van 2010.

15. The Hurt Locker (Kathryn Bigelow)
The Hurt Locker is een hedendaagse western. Cowboys gaan het duel aan met een onzichtbare opponent. De kritiek van Kathryn Bigelow op de militaire aanwezigheid van de VS in Irak is subtiel, maar wel aanwezig. Vergelijk de manier waarop de Arabier een vreemdeling in zijn huis tegemoet treedt met de wijze waarop een paar scènes later Amerikaanse soldaten een vermoedelijke indringer voor de poort van hun kazerne tegen de grond leggen. De VS schiet eerst en praat dan pas.

16. Lebanon (Samuel Maoz)
Lebanon speelt zich af binnen een tank tijdens de Israëlische invasie van Libanon in 1982. Vier dienstplichtige soldaten zitten gedurende de hele film opgesloten in het voertuig. Ze hebben nauwelijks bewegingsruimte en hun blik op de buitenwereld is beperkt. Wat op het slagveld gebeurt, is enkel te volgen door het vizier van de telescoop. Dit gezichtspunt staat onder meer voor de kokervisie van de jonge soldaten. Ze betreden het strijdtoneel met gebrekkige kennis, een vernauwde blik die, naarmate de tank dieper tot het gevaar doordringt en beschadigd raakt, steeds meer versplintert en vervormt.

17. Le Père De Mes Enfants (Mia Hansen-Løve)
Wat te doen wanneer een erfenis niet bestaat uit een vermogen, maar uit een allesverzengende passie voor film?

18. Amer (Hélène Cattet & Bruno Forzani)
De meest zintuiglijke film van het jaar, gefilmd als een klassieke giallo in extremis, gelukkig nergens in de weg gezeten door een dwingende plot. Gaandeweg de film, over de drie fases in het leven van Anna (kind, puber, volwassen vrouw) en haar verwarrende ervaringen met Eros en Thanatos, wordt minder en minder gesproken, totdat in deel drie alle woorden zijn verdwenen en Amer een pure filmbeleving wordt.

19. Afterschool (Antonio Campos)
Het is tegenwoordig YouTube in plaats van God die onze (wan)daden overziet.

20. Toy Story 3 (Lee Unkrich)
Net als Alamar een film over afscheid nemen. En hoe vaak gebeurt het in een grote Hollywoodfilm dat hoofdpersonages zich verzoenen met hun lot in het zicht van hun naderende eind?

21. Police, Adjective (Corneliu Porumboiu)
Een minimum aan beelden wordt uiteindelijk gecompenseerd door een maximum aan woorden. Regisseur Poumbioiu houdt de zwijgende shots van de jonge schaduwende politieman lang aan. Zo wordt de kijker deelgenoot van de sleur van het speurwerk. In de tweede helft speelt taal de hoofdrol, zowel bij de politieman thuis tijdens een discussie met zijn vrouw over de metaforen in een vreselijke Roemeense schlager, als op het werk, wanneer hij bij de baas op het matje wordt geroepen en met het woordenboek op tafel de les krijgt gelezen over de verhouding tussen geweten en wet. Omdat taal de boventoon voert, houdt de camera letterlijk en figuurlijk zoveel mogelijk afstand.

22. About Elly (Asghar Farhadi)
Iraans vriendendrama bevat fraai ensemblespel tijdens strandvakantie me de frisheid en het realisme van John Cassavetes en de perfectie-uit-de-losse-pols van Robert Altman.

23. Me and Orson Welles (Richard Linklater)
De beste film over toneel in 2010. Christian McKay is voortreffelijk als de megalomane en geniale Orson Welles.

24. Uncle Boonmee Who Can Recall His Past Lives (Apichatpong Weerasethakul)
Niet zo geweldig als Weerasethakuls vorige film Syndromes And A Century, want mij iets teveel leunend op de gimmick van double exposure. Bijzonder aan deze en andere films van de Thaise regisseur is hoe hij het publiek leert met geduld en verwondering naar de wereld te kijken. Nog mooier is dat hij daarmee dankzij de erkenning in Cannes eindelijk heeft kunnen doorbreken naar een groter publiek.

25. Copie Conforme (Abbas Kiarostami)
James (William Shimell) en Elle (Juliette Binoche) wandelen door toeristisch Toscane en babbelen als het paar in Before Sunrise (1995) en Before Sunset (2004) en spelen een rollenspel als Peer Mascini en Renée Fokker in Blind Date (1996). Speels verwarrend en verwarrend speels worden huwelijkse verhoudingen kritisch tegen het licht gehouden.


De beste documentaires in 2010 in de bios en op dvd

1. Best Worst Movie (Michael Stephenson)
De beste documentaire over een van de slechtste films ooit gemaakt (Troll 2). Doet voor de film wat de documentaire Anvil deed voor de gelijknamige band: je moet eerst lachen om het onvermogen en wordt pas gaandeweg gegrepen door de achterliggende tragedie. De filmwereld trekt net zoveel naïeve avonturiers en gelukzoekers aan als eenzame en psychisch verwarde geesten. Na het zien van Best Worst Movie blijft Troll 2 overigens nog steeds een drol van een film.

2. Weemoed en Wildernis (Digna Sinke)
Wat begint als een vrij onderkoelde vastlegging op video van een verdwijnend landschap, verandert in een persoonlijk relaas over verlies. De mooiste film over het accepteren van de vergankelijkheid van het leven.

3. Tie I Qu (West Of The Tracks) (Bing Wang)
Driedelig epos over de ontmanteling van het communistische China, de sloop van oude fabrieken, het platwalsen van sloppenwijken en hoe drastische veranderingen binnen een maatschappij ingrijpen op het vertrouwde dagelijkse leven. Afgepeigerde arbeiders komen bij in het sanatorium waar het ook niet altijd veilig blijkt. Vriendschappen worden uit elkaar getrokken, familierelaties komen onder hoogspanning te staan. Je voelt de kou, wordt doof van het machinelawaai, ruikt het laatste werkzweet.

4. Exit Through The Gift Shop (Banksy)
De best voorbereide en uitgevoerde practical joke van 2010, met de kijker als gewillig slachtoffer.

5. We Live In Public (Ondi Timoner)
Documentairemaakster Ondi Timoner (bekend van de explosieve rockumentary DiG!) portretteert megalomane internetpionier Josh Harris als een visionaire, meedogenloze manipulator die met zijn schaamteloze projecten (o.a. de pre-Big Brother real life internetbunker Quiet: We Live In Public) de gevaarlijke machinaties van internet blootlegde. Haar conclusie: You have to be delusional to be a genius. Mijn conclusie: We Live In Public zou met Catfish en The Social Network een mooie trilogie kunnen vormen.

6. Farewell (Ditteke Mensink)
Farewell combineert beeldmateriaal van de reis om de wereld van de Graf Zeppelin in 1929 met de dagboekaantekeningen van lady Grace Drummond-Hay, de enige vrouw aan boord. Haar verslag maakt van de documentaire een geheim liefdesverhaal op hoog niveau. De tijdelijke vermissing van de zeppelin kwam mij overigens over als een indertijd in scène gezette publiciteitsstunt van financier William Randolph Hearst die daarmee de krantverkoop extra kon stimuleren.

7. The Player (John Appel)
Chronische gokkers spelen elke dag met hun leven. Het risico brengt ze in een roes. Hun levensstijl schuurt akelig dicht aan tegen die van pathologische leugenaars en lijkt net zo ongeneeslijk.

8. L'Enfer d'Henri-Georges Clouzot (Serge Bromberg & Ruxandra Medrea)
De beste documentaire over hoe het maken van een film een perfectionistische regisseur tot waanzin kan drijven. De beschikbaarheid over een groot budget kan blijkbaar tegen je werken.

9. La Danse (Frederick Wiseman)
Le Ballet De L'Opéra De Paris is een bedrijvige bijenkorf en het maken van kunst is vooral keihard werken.

10. The Oath (Laura Poitras)
Belangrijke, genuanceerde documentaire waarin The War On Terror ditmaal gezien wordt vanuit het perspectief van de tegenpartij.


Zie ook: de beste dvd-uitgaven in 2010 en de slechtsts films van 2010.
[home] - [filmarchief] - [vido?] - [archief] - [email]